..

Tên làng tên xóm

NGUYỄN VĂN CHƯƠNG

          Làng xóm nghìn đời của nông thôn đất Việt ta vốn có những cái tên rất nôm na dân dã, gắn với đời sống tinh thần, tình cảm của biết bao thế hệ, chẳng hạn như làng Mọc, làng Vòng, xóm Rèn, xóm Đậu. Cái tên làng tên xóm Việt Nam bao giờ cũng được gọi theo một đặc điểm nào đấy, có thể đó là nghề nghiệp. Nó thân thương, gắn bó đến nỗi những người phải sống ly hương, tha phương cầu thực hàng mấy chục năm không thể nào quên. Làm ăn khá giả, có điều kiện tìm về nguồn cội, người ta nhắn tin với cái tên làng khoai sắn để tìm người thân thích.

          Do ảnh hưởng một chút của văn hóa phương Bắc, nên ngoài tên nôm, làng xóm ta còn có một hoặc hai ba tên chữ, chẳng hạn như Đường Lâm, Hưng Nguyên, Nhân Chính… Đó là vì các vị khoa bảng, các cụ nho học địa phương muốn tìm, muốn đặt tên chữ thánh hiền cho làng xóm mình thêm sang trọng.

          Dù là nôm hay chữ thì mỗi làng xóm chúng ta cũng có được những cái tên rất ư thân thiết, tồn tại đến cả nghìn năm không dễ gì phai nhạt. Trong hai cuộc kháng chiến chống xâm lược của dân tộc ta thế kỷ hai mươi, một số địa phương ở các vùng kháng chiến, vùng tự do, vùng căn cứ cách mạng miền núi có nhiều cán bộ, bộ đội ta họat động. Để giữ bí mật, làng xóm của đồng bào dân tộc có những tên rất hay, như Kon Lót, Kon Klo, Đắc Mang, Tà Lốc… phải gọi theo bí danh hoặc bằng con số, chẳng hạn như làng K8, làng M6, làng 12 v.v…Đó là tên của một thời kỳ lịch sử ngắn ngủi, tưởng chỉ nên để trong sổ vàng truyền thống là đủ.

          Tên làng tên xóm thân thương, dù gọi nôm hay gọi chữ, nó vừa mềm mại ngữ âm, vừa biểu đạt tình cảm sâu sắc, sao ta lại thay thế nó bằng những chữ số học cứng nhắc, vô cảm. Tên của một thời lịch sử đã qua rồi. Hãy trả lại tên nguyên thủy cho làng xóm chúng ta, dù đó là nôm hay chữ. Xin cũng đừng đổi tên làng tên xóm bằng những con số theo trào lưu đô thị hóa, như xóm Rèn, xóm Bún thành khối 1, khối 2, làm mất đi vẻ đẹp của làng xóm Việt Nam. Đó là bảo vệ văn hóa truyền thống, là giữ gìn bản sắc dân tộc vậy!

Nguyễn Văn Chương

Chân thành cảm ơn bạn Thảo Nguyên đã gởi bài viết này đến trang nhà!

..